Blog po śląsku- Ewelina Kuśka : Gwara śląska

 

  Lańcuch Posłochej dobrze, grzeszny człowieku, jak piykno Panna jechała poleku, jechała poleku na małym yjzelku, ze świyntym Jozefym i małym bajtelkiym. Ciśli bez pioski na suchej pustyni, poleku ciśli ku obcej ziymi. W rukzaku Jozef dzierżoł lańcuch złoty - geszyng łod krola, dobrej roboty. I prziszoł wojok od złego Heroda i świynty Jozef podropoł sie w broda, bo wyjom wojok ze kapsy bodzioka, toż Jozef wyjon lańcuch ze pojstrzodka. I doł wojokowi tyn lańcuch ze złota, a wojok poszoł do krola Heroda pedzieć, że Panna i bajtel som w grobie. A łoni z Jozefym poszli dalij sobie. Chachor. Jechała Panna na małym yjzelku ze świyntym Jozefym i małym bajtelkiym , bez wielko pustynio, kaj susza i pioski, niy boło tam rzyki, ani żodnej wioski. Już pić się sromotnie bajtelkowi chciało i klara bajtlowi kitka łodporzała niy boło już wody w bani ani kapki bajtelek mo łobie łodparzone szłapki. I naroz zejrzała chałpka familijo, fest się radowali Jozef i Ma

  Moj z mojom. W czasach , kierych ani nojstarsi staroszkowie niy pamiyntajom chodzoł se Pon Jezus ze świyntym Pietrym po świecie i nauczoł. Jednego razu pogoda boła piykno, aże piykno. Polne leluje aż biole gymbiczki pozawiyrały, coby klara ich niy popolyła, roztomańte chroboczki kryły się do ziymi, a ludziska przerywali robota i lygali do ciynia. Ponu Jezusowi tyż fest sie pić chciało, toż wyglondol za jakom studniom, a już nojlepszy by boło, jakby kole nij rosnyl srogi strom, coby szło pod nim dychnyć, bo na szłapach już sie plynskyrze robiły od deptanio polnych drogach. Wtynczas świynty Pieter ujrzoł łogromnie gryfno dziołszka w polu kole studnie, kiero nabiyrała ciynżki kible wody, a uśmiychniono przi tymu boła, choćby we gorściach dzierżała font piyrzo, a ni taki sromotny ciynżor. Świynty wroz z Pon Boczkiym podeszli bliżyj, a frelka bez godki podała im po szolce wody. Piyknie podziynkowali, a Pon Boczek jeszcze jom poblogosławili za ta posługa. Ciekawe jakigo tyż galana

 

 

                    Tak to bywo z chorobami.   Spytejcie sie yno Fridy jak sie dzisio czuje, a zaroz wom powiy wiela lot choruje, o tym, że już miała ze sztyry zawały! Rok życio i zostoł- dochtory padały. I jak rojmatyka szłapy i wykrziwio. Że żyje, to aże dochtory sie dziwiom! A na łoczach Fridzie zaćma sie robiła, choć chodziła w brelach- to sie pogorszyła! Na dokłodka niy śmi już se zjeść bombona bo mo tyż cukrzica- tako utajono. A z rynkami co mo tyż za korowody- niy śmi solić zupy i pić zimnej wody. Udychać tyż ciynżko, to astma być musi. Jeszcze sie na spaniu nom Frida udusi! Łod niedowna doszły wrzody na żołądku- tego niy wylyczy nigdy do porządku ! Z żołądkiym sie Fridzie wątroba zacino i musi jom lyczyć sztyjc rapacholinom. Bez przerwy boleści, bez przerwy choroby, jak niy jaki drapszajz to zaroz ból głowy, jak niy jaki łupiyż to fonsok docino. Aż prziszła do Fridy somsiadka Gajdzino. Gajdzino niedowno tyż chorob fol miała, ale naroz cudym ich powylyc

 

  Kiszyni kapusty.     Na Śląsku kapusta miała wielki powodzyni we kożdej kuchni. Warzono ją i rychtowano ś ni roztoliczne jodła na beztydziyń i od świyta. Bezmała już we XV wieku bola lona fest rozpowszechniono w naszych stronach, a uprawio sie jom łod 2500 rokow przed naszom erom – toż idzie pedzieć, że je ta kapusta z ludziami od niepamiyntnych czasów. Trocha nieskorzij, kieryś mądry człowiek wynokwioł, że idzie jom kisić i wtynczas poradzi łona łobstoć na dłogi zimowy czas, a jeszcze ku tymu mo wiela witamin, ze kierych nojważniejszo je witamina C. Tako niyzakiszono kapusta ludziska stosowali tyż na roztomańte okłady, wtynczas trza jom boło rozkulać nudelkulom, abo potrzaskać tłoczkiym i prziciść do bolącej szłapy, abo krziża, a odyjmowała wiela boleści. Bezmała kapusta nojleszy kisi we październiku. Nojgibcij na świyntego Michała 23 września, a najnieskorzij do Wszystkich Świyntych, bo potym już boła łona niychersko i sie psuła. Niż zaczyno sie kisić, trza boło narychtować b

  Moj z mojom. W czasach , kierych ani nojstarsi staroszkowie niy pamiyntajom chodzoł se Pon Boczek ze świyntym Pietrym po świecie i nauczoł. Jednego razu pogoda boła piykno, aże piykno. Polne leluje aż biole gymbiczki pozawiyrały, coby klara ich niy popolyła, roztomańte chroboczki kryły się do ziymi, a ludziska przerywali robota i lygali do ciynia. Pon Boczkowi tyż fest sie pić chciało, toż wyglondol za jakom studniom, a już nojlepszy by boło, jakby kole nij rosnyl srogi strom, coby szło pod nim dychnyć, bo na szłapach już sie plynskyrze robiły od deptanio polnych drogach. Wtynczas świynty Pieter ujrzoł łogromnie gryfno dziołszka w polu kole studnie, kiero nabiyrała ciynżki kible wody, a uśmiychniono przi tymu boła, choćby we gorściach dzierżała font piyrzo, a ni taki sromotny ciynżor. Świynty wroz z Pon Boczkiym podeszli bliżyj, a frelka bez godki podała im po szolce wody. Piyknie podziynkowali, a Pon Boczek jeszcze jom poblogosławili za ta posługa. Ciekawe jakigo tyż galana

 

 Dynkmal Umrzył Richuś na ciśniyni, leży na kiyrchowie. Niedowno go zakopali w zimnym, cichym grobie. Familijo łod Richusia zaczyna się głowić, jaki drogi dynkmal trza bydzie wystawić. Poszła baba z cerom na kiyrchow szacować, jaki Richusiowi mogby się podobać. A dynkmale roztomańte: z marmura, kamiynio i jeszcze inaksze . Rychtyg do zachcynio! Jedne majom krziże, a inksze aniołki, Przi jednych som ławki, kole inkszych stołki. A jaki kwioteczki! A jaki ozdoby! Rychtyg do zachcynio som nikiere groby! A miyndzy grobami jak z bajki cudnymi leży mały kopczyk usypanej ziymi, a na tej kupeczce je z patyczka krziżyk, a na tym krziżyczku siod se mały czyżyk. Niy siod na gobowcu piyknym i ozdobnym, łon śpiywoł na grobku, tym lichuśkim, drobnym. Pomyślała wtedy baba łod Richusia: „ Czy jo rychtyg dynkmal mieć bogaty musza?” A mono tam Richuś żyje w szczynśliwości   i dynkmal mu żodnej niy zrobi radości. Czy niy lepi spomnieć se ło tym co było, wiela

 

 

  Jabłoń i starzik   Uchlasnył gałąź jabłoni podejcie rynka starziku spod cicho owoc ze stroma starzik umrzyli po cichu starzik umrzyli jak ptoszek zawrzyli łoczy zmynczone zaciśli sine pazury i książki w gości zamknione sztyjc gasnie świyczka i gaśnie wiater liściami ruszo jabłoń sadzili nosz starzik a somsiod jom dzisio spuszczo    

  Kiery pisze chyba wiysz, toż terozki czytej list.   List moj śla Ci z daleka, fort zza rzyk i zza gor, tam kaj czorno - zielone prostokąty som pol, tam kaj w raji tomaty śmiejom sie na czerwiono. Moja gymba zmynczono, choć na szpyrka spolono Bolom rynce i pukel na tym końcu mie świata, a nojbardzij zajś serce czerwiyńsze niż ta tomata. Jak nikiero puknyto czorny ślimok już toczy, tak żol zżyro mi sece, płaczka ciśnie sie w łoczy. Jak nikiero słoneczko na rudzynka smyrszczyło, tak mi dusza sam uschła, co jom tynskność tak zbiyro. I jak lygna na wieczor pod miesiączkiym lyniwym, myśla se żejś ty dzióbku tyż je tak nieszczynśliwy. I se myśla że w doma tyż spominosz przed spaniym wyjechane na saksy twoji słodki kochani. Już w rukzaku sztyjc macom, szekulady ukłodom, bajtli nimi podziela jak przijada już do dom. A dlo Ciebie mom kusku wielki...jak już przijada, a tak słodki jak żodno niy ma szekulada. Toż czakom już yno, kiedy z Tobom sie złącza,

Staro pieśniczka

I Blyskła piyrszo żołto gwiozdka na niebie w Wilijo znak to że już porodziła Paniynka Maryjo a kaj ciepła swe promyczki zakwitały róże bo to dzisio na świat prziszoł Jezus- Dziecia Boże Kajś we śniegu, kajś pod lodym róza płatki suje lod rozpuści yno kiery z cołkich sił miłuje, lod rozpuści yno kiery mo serce łogniste jak tyn bioły śniyg na dworze tak festelnie czyste . II Rychtuj synku do Wilije bo już gwiozdka blysko, złotym blyskiym topi serca i łoświytlo wszystko. Rychtuj wartko łobrus, świyca! Piyczcie muter ryba, bo Dzieciątko już do łokna klupie w ciymno szyba. A w tyj gołce, w tyj czerwionej gymba starki urobionej, zmarszczkom gymba przełorano, stojom starka zadumano, zaglądajom na betlejka, kaj Dzieciątko małe, spomniajom se ta starka swoji życi całe. Rychtuj synku talyrz wiyncyj, bo tak zrobić trzeba, trza pamiyntać o żebrokach , co niy majom chleba.   I o bajtlach trza pamiyntać, o tych wszystkich małych, co mamulki na swaczy