Przejdź do głównej zawartości

Polternaben - wieczór panieński

Polteraben. Inscenizacja z piosenkami śląskimi

W kuchni siedzą panna młoda ( Małgola) i rodzice (Francik i Matilda). Małgola zakłada wałki na włosy przed lustrem, matka kulo nudle, ojciec czyści lakierki wyjściowe.

Matka – Kończ już zawijać te dauerwele, dyć już trzisztwierci godziny przed tym zdrzadełkiym siedzisz. Godałach ci zebyś se dała ich Gojiczce zrobić, łona mo przeca w tym lepszo wprawa.

Małgola – Ale jo se to wola po swojimu zrobić. Gojiczka mono je i dobro frizjerka, ale ni na moji szkuty. Wom trwało fajnie robi, ale łona je staro i niy poradzi tak nowomodnie czosać. Trocha się lynkom, że mi ta frizura jutro ańfachowo zrobi, a tego bych se niy wyboczyła, żeby na moji weseli cojś boło niyrychtyg.

Matka – niy boj się dziołcho, dyc łona tela młodych paniow frizerowała to i z tobom se poradzi, choć tak wynokwiosz, prowda łojciec?

Ojciec – A jo tam te wszystki wasze babski wynokwiania smola. Tu muszą zaglondać, cobych strzewiki mioł piyknie wyglancowane jak byda jedyno cera wydowoł, bo inakszy mie ludzie łobgodajom.

Matka – Ja, kożdy yno na sia zaglondo, a jo yno nugle kulom i kulom, końca tymu ni ma, a jutro z rozkokoconymi szkutami do kościoła pójda.

Małgola – Dyć wos tyż rano Gojiczka poczoszom, a przeca i tak chustka na głowa wrazicie, to chyba wom je wszystko jedno. Jo muszą tukyj zaglonać, coby mi jutro winiuszek piyknie na głowie leżoł zatym tyż mie w chustka obleczom, co wcale mi się niy widzi, bo piykne mom warkocze i szkoda ich bydzie kryć przed ludzkimi łoczami.

Matka – Już ci terozki bydom musiały styknyć łoczy łod ślubnego. A te kwiotka na puket sama żejs wybiyrała? Mono lepszy jakby łon wybiyroł,. Bo jak żejs o tych lelujach spomniała, to zaroz żech się przeżegnała, bo leluje bardzij mi do pogrzebu pasujom. Chyba żejś przi nich niy łobstowała?

Małgola – Ni, kie żejście mie pogrzebym postraszyli. Wybrałach se piykne, bieluśki margarytki, myśla, że bydzie ś nich fajny puket.

Matka kończy nugla, kładzie jom żęby się suszyła.

Matka – No, nareszcie koniec z tom nuglom.

Ojciec -– cicho, baby, dyć za łoknym je głośno! Jezderkusie, dyć to chyba ludziska ze wsi poltynabyn prziszli Małgoli łodprawiać.

Matka – To i dobrze, że prziszli, gorzołki je dość na ta przilezytość. Osmol, Małgola te dauerwele, łoblykej chustka na głowa, a podź, muszymy wylyżć na dwor.

Idom baby , niektóre poprzebierane, mają szkło w worku , trzaskają nim, a potem śpiewają.

Piosenka 1

Matka zaprasza ich gestem ręki,mówi, że piyknie zapraszajom z ojcem.

Matka – Piyknie wos witomy, dziynkujymy żejście niy zapomnieli o naszej Małgoli.
Małgola – Je tukyj Jorguś, mój starosta weselny. A godka na wykupiny mosz narychtowano, Jorguś?

Jorguś – toć że mom, a teroz mom dlo cienie inkszo godka. Posłochej, młodo.

Godka starosty

Pamiyntej se dziołcho jak już bydziesz babom
zaglondej na chłopa na lewo i prawo.
Musi być robotny o chałpa się starać,
a jak bydzie zmierzły, to musisz go karać.
Musisz mieć warzecha kajś w zasiyngu rynki
i starej się o to, by niy boł za ciynki.
Trocha jak mo brzucha. je to fest wskazane.
Niy puść go do szynku, by niy boł naprany.
Czsym tyż bydź miło by frelek niy szukoł.
Dobro baba czasym po kapsach pokuko.
Worz mu dobre jodło coby niy halatoł,
a jak chcesz co kupić pytej co łon na to.
Chłop je dycko głowom, a baba niom kryci,
łona je tym karkiym co dzirży w uwiynzi.
I pamiyntej jedno – chłop się po to rodził
by przez cołki życi do roboty chodzioł,
a zajś kożdo baba po to się rodziła
coby se w papućkach po chałpie chodziła.

Po godce ludzie trzaskajom szkło i śpiewajom

Posenka 2

Do przodu wychodzi baba przebrana za młoda panią

Osoba I – To je naszo młodo pani, ale winiuszek się ji niy noleży, bo z przodki ji cojś tyczy.

Osoba II ( baba przebrana za młoda panią ) - Kożdy brzuszek mo pympuszek, a łon mi tak poros, bo żech jeszcze niy tak downo z piyknym karlusym, Hyniym, twojim Małgola galanym pod lasym wylygowałach na dece. A teroz co zrobić mom, kie taki sztajfny brzuszek mom? Bydziesz się musiała teroz młodo srogo wykupić, bo jo je ta pokrziwdzono. Ty mosz chłopa, a jo psińco. Bajtel mi teroz zostanie, toż polyj gorzołki na ta utropa, bo jak ni, to zbiera ci tego twojigo Hynia.

Ojciec niesie flaszka

Ojciec – joch je tatulek kiery wydowo jedyno dziołcha, toż gorzołki żodnymu niy byda żałowoł, ale piyrsze musicie mi zaśpiywać jak chcecie pić.

Piosenka 3

W tym czasie ojciec leje gorzołka. Przebrana za pannę młodą pije, a potem woła.

Osoba II – Jezderkusie, chyba za fest mi się tej gorzołki chciało i teroz cojś mi się porobiło. Kaj je hebama, jo bajtla rodza!

Wyjmuje spod kiecek czorno lalka

Osoba IV – To jednak ni ma od Hynia. Niy starej się Małgola.

Osoba II – To je jednak od tego francuskigo murzina, kiery izba u nos noimoł przeszłej zimy. Przijechoł sam na nuki, a teroz jego łojce bydom mieli wnuki.

Piosenka 4

Trzaskanie szkła

Osoba V – A teroz młodo pokoż nom jako schraniosz i mietła w gorści dzierżysz, a my uznomy czy się aby na baba nadosz.

Ojciec – Idź Matilda po śmiatek i szipa.

Matilda przynosi, a ojciec znów polewa po kieliszku.

Piosenka 5 – Zamiatała Andzia izba, wlazła ji …
Wychodzi jedna osoba przebrana za zakonnicę

Osoba VI ( zakonnica) – a coż wy tu pochocie grzeszniki przebrzidłe! Pon Boczek się bydzie na wos gorszył. Jak tak idzie pić bez zagrychy.

Malgola niesie ciasto, częstuje wszystkich.

Małgola – Jydzcie, pijcie, a jutro możecie posłać bajtle pod płot na wyszczyżki to i łone dostanom co ze stołow.

Osoba III – Ale gorzołki bajtlom przeca niy docie toż lepszy jak my jom wypijymy i serca nasze uradujymy, bo wydowo się nojpykniejszo dziołcha ze wsi.

Ojciec – I moja cera jedynoczka. Tak się raduja, że se zaśpywom z tej uciechy.

Osoba III – Wszyscy do kupy zaśpiywomy.

Piosenka 6

Młoda kończy sprzątać szkło.

Osoba VI – Fajnie poschraniała, bydzie ś ni dobro gospodyni. A wszelki graty na wiano mamulka już ci uskłodali? Trza porownać czy wszystko mosz jak się noleży toż posłochej yno.

Wiano młodej pani

Posłochejcie panowie i panie
co tyż ta młodo na wiano dostanie.
Dwie kolybki, wideł pora,
zegłowek coby se lygnyć z wieczora,
pierzina ze giynsigo piyrzo,
garniec szpyrki kiero je jeszcze świyżo,
beczka na kapusta do kiszynio,
dwa fajne garce do warzynio,
skrzinia na lonty, dwie gardiny,
zygor z wajzrami coby mierzić godziny,
mantel po ciotce, płotna bela, sztof na klajd nowy,
dlo konia i na szczynści sztyry podkowy,
miech ziymiokow, talyrze i widołki,
dauerwele do kudeł i dwa stare stołki,
marmulada do krepli, dwa łostre bodzioki,
tytka soli do zupy, no i na ślimoki,
piynć krauzow, klinki do pranio,
trzi sznuptechle do smarkanio,
jedna blank nowo zaciągaczka,
rogolka drzewiano, ryczka i klupaczka,
nudelkula, rylłopata, młotek i kopaczka,
kropki na żołądek i pile na sraczka,
hut ze szlajfom, żbonek, terinka, dwa waszpeki
książki do rzykanio i dwie nowe deki,
krajzyga po starziku i do koła keta,
blumwaza kryształowo, tako do puketa,
młody fyrzich zaszczypiony, dwa hule na pszczoły,
cycyhalter, by młody boł przi nim wesoły.
Tela wszystkigo, bo młodo je z chałpy bogato.
Zatkało wos mono? Co powiycie na to?

Małgola – mom to wszystko i jeszcze wiyncyj, toż terozki z tej uciechy mogą se zaśpiywać piosynka

Piosenka 7 – Pytała się Kasia

Osoba VII – Polyjcie ojciec, bo czuja, że krzyźbia, a jużech se postanowiła, że do pojutra niy byda krzyźbo.

Ojciec polywo.

Starosta – A jo muszą wykrzyźbieć, cobych juro zajś poradzioł pić.

Matka – Ty musisz mieć głowa na karku , bo przeca gorzołka bydziesz polywoł i flaszek wahowoł, wiysz, że to je twoja robota.

Starosta – Ja, ale przedtym je jeszcze ślub, a jakby mie tak w kościele farorz poczuli, to bych mioł przesmolone.

Piosenka 8 Gorzołka dobra

Osoba VIII ( przebrana za starą babę) – Coż bydymy się starać co bydzie jutro jak do jutra mogymy niy dożyć, a jo to już najbardzij, ale klepeta mi jeszcze służom i ruszać nimi byda aż w trumnie niy lygna. A terozki czuja, że moji szłapy rwiom się do tańcowanio.

Osoba V – Zaśpiywejmy starej Błatońce coby się trocha rozruszali.

Piosenka 9 – Maryjanko ruszej sobom

Blatońka tańczy, porywa kolejna osobę do tańca.

Ojciec – widza Błatońko, że zaczynocie kuleć na jedna szłapa, toż musza wom na drugo poloć.

Błatońka – Toż polyj, a szczerze,

Osoba IV – Ja, trza nom się radować ludkowie. Lepszy jak się kiery wydowo niż by na pogrzyb iść.

Osoba V – to je prowda, a poltynabynd musi być, bo starych zwykow trza dopełniać coby się dziołsze w życiu wiodło jak już babom bydzie. Żodyn naprzod niy wiy co go w życiu czako – roz je wesoło, roz je pod gorka, żodno tyż baba tak rychtyg niy wiy jakigo chłopa dostanie i czy jom bydzie we słabościach i utropach wspomogoł. Toż trza się radować póki pora, bo potym je roztomańcie. A wszystko tak wartko się toczy. Jeżejś młody, a za chwila kości cie łomiom i szłapy ledwa za sobom ciągniesz, bo życi tak wartko leci jak w tej pieśniczce.

Piosenka 10 Jak szybko mijają chwile

Osoba VIII – Wszystko wartko przemijo i nasz poltynabynd tyż musi się skończyć. Choć nocka je jeszcze młodo my ni mogymy wom wiela czasu zabiyrać, bo wczas rano już bydom do was kucharki klupać. Toż idźcie poleku lygać, a i młodo pani niech wypocznie coby jutro świyżo i szwarno boła. A my se pójdymy do szynku, bo tam ni ma jeszcze zawrzite, tam jeszcze po sznapsie wypijymy coby nom się lepszy du dom szło.

Ojciec – Toż z Pon Boczkiym ludkowie, a za poltynabynd piyknie wom dziynkujymy.

Osoba IV – a my jeszcze piykne życzynia skłodomy coby się młodym dobrze powodziło.

Wszyscy razem –
Za gorzołka dziynkujymy,
zdrowio, szczynścio wom życzymy.
W kożdym kątku po dzieciątku,
do szporkasy wiela kasy.
Blogosławiyństwa Jezusa i Maryje
cobyście cery mieli jak te lelije,
cobyście synkow robotnych mieli,
niech bydom z Wami dobrzi Anieli.
Cobyście żyli w kupie rokow wiela,
a swojim bajtlom kiejś tyż zrobili wesela,
coby sie wom wszystko dobro spełniało
i oby tak się stało.

Piosenka 11

Wszyscy odchodzą.

Matka – Chyba ci Małgola dobrze bydzie w tym małżyńskim stanie, boś miała tyn poltynabynd piykny, aże piykny. Niy zapomnij se yno jutro do taszki wrazić konszczyczka chleba, coby wom go nigdy niy brakowało i trocha kotlokow, bo pijyndzy dycko trza, a reszta sama przidzie. Bele wom Pon Boczek pobłogosłowi, to wszystko dobrze bydzie.

Komentarze

Gwara śląska najgryfniejsze wlazowania

Kuloki i hajcongi

Jak już przidzie styczyń to praje dycko je bioło za łoknym, aże bioło, autami ludzie niy poradzom wyjechać ze swojich placow skuli śniegu, a kaj człowiek sie yno niy podziwo, lotajom ludziska po szesyjach z roztomańtymi hercowami i inkszymi łopatami i łodciepujom te wielki hołdy. Wszyndzi je gładko i trza dować pozor jak sie idzie we ważnej sprawie na klachy do somsiadki, abo do roboty. A jak je zima w chałpach! Trza hajcować we wszystkich piecach, bo inakszy pazury łod mrozu ulatujom. Jo dycko myślach że nojlepszy sie majom ci, kierzi miyszkajom na blokach, bo dycko majom ciepło, niy muszom sie marasić wonglym, ani wachować piecow, coby w nich niy zagasło, ale ostatnio słysza, że i na blokach ni ma tak blank dobrze, bo bezmała som tam jakiś haje o liczniki przi tych fojercongach. A zajś jak kiery miyszko we swoji chałpie, to musi już na jesiyń sie o wongel starać, a w zimie niy umi se bez żodnej komedyje ponść z chałpy, bo zarozki we piecu zagaśnie i kaloryfer zamiast parzić po puk

Bebok - straszki śląskie

Bebok Starki i ciotki, opy i omy, somsiod i potka dobry znajomy, kożdy sztyjc straszy i yno godo, że zmierzłe bajtle, to bebok zjodo. Jak niy poschraniosz graczek z delowki, jak we Wilijo niy zjysz makowki, jak locesz, abo straszysz kamratki, jak klupiesz wieczor w dźwiyrze sąsiadki, to już cie straszom, że bebok leci. Zaroz wylezie i zeżro dzieci. Choć żejś go jeszcze niy widzioł wcale, bo sztyjc kajś siedzi som na powale, abo za ścianom szuści i klupie, abo spi w szparze w starej chałupie. Bebok w stodole, bebok je w rzece, a jak tam przidziesz, to łon uciecze. A je łoszkliwy, jak mało kiery, choć ni mo kryki, ani giwery. A jednak, bojom fest sie go dzieci, bo żodyn niy wiy, skoro przileci. Toż, kożdy dumo i rozważuje jak tyż tyn bebok sie prezyntuje. Czy łon je wielki jak kumin z gruby,   Abo, jak mrowca bebok łoszkliwy je mały, abo ciynki jak szpanga. Czy łon mo muskle i dźwigo sztanga, abo je leki jak gynsi piyrzi, abo si

Przepisy po śląsku - Pikelsznita

Pikelsznita z ajerkoniakiym Pieczymy dwa biszkopty w bratrule – jedyn bioły i jedyn kakaowy. Oba mażymy ajerkoniakiym. Bierymy liter mlyka i warzymy dwa budynie śmietonkowe, mogymy tam dosuć trocha wanilie. Do krymu dodować po troszce ubitego fajnie masła, kierego bierymy kole szterdzieści deko. Sztyjc miyszać, coby sie cfołki niy porobiły. Krym mazać hrubo miyndzy biszkopty polote ajerkoniakiym i trocha po wiyrchu. Jak kiery rod, to może se to pomazać z wiyrchu polywom szekuladowom.