XIII
Zigusiowe kamraty.
Kożdy mo rozmańtych kamratow, znajomych i przocieli, kierzi go czasym nawiydzajom we chalpie, jedych zajś napotyko bela kaj i wtynczas ich piyknie pozdrowio, a som i tacy, ze kierymi dycko idzie porozprowiać o swojich starościach, a łoni sie niy pośmiejom, niy łobgodajom przed roztomańtymi klachulami, a jeszcze pocieszom we utropach, abo i łoprzezywajom ze dobrego serca i do sia przicisnom i ucholkajom, jak tego potrza.
Ziguś Kryka tyż mioł roztolicznych kamratow i takich z roboty i somsiadow i takich, co w szynku poznoł, ale tyż mioł takich, co du dom prziszli, poslochali z dobrego serca i sami o swojich utropach pogodali bez gańby.
Takich kamratow mioł sztyrech. Bywalo i tak, że wszyscy sie u Zigi w chałpie trefili i do kupy bonkawa, abo kista piwa wytuldali, choć kożdego poznol chlop w inkszym czasie i we inkszym miejscu, a kożdy boł inakszy, tak jak i Kryka boł inakszy niż inksze ludziska.
Najnieskorzij z tych kamratow łod serca poznoł Ziguś Bronka Kokota, o kierym piyrsze myślol., że je gryfnom frelom, a niy chłopym co na jankowickij grubie fedruje.
Zejrzeli sie w szynku „ Zacisze”, na kiery tyz nikierzi godali :”Szynk pod wielkim cycym”, skuli świdratej Maryjki Grabcule, kiero za szynkwasym tam stoła bez dłogi roki, a znano boła skuli tego, że miała czym dychać i niejedyn ożyrok zamiast zaglondać do swojigo kufla, sztyjc yno na nia blyndowoł.
Ziguś wloz tam czasym po szychcie, jak mioł trocha czasu do cuga, coby po robocie przepłokać se we karku. I tam tyż zejrzol jednego razu piykno frela, niy piyrszej młodości, dojść wielko, jak na dziołcha, ale sztramsko, czornołoko i czornowłoso, lukato z chrubymi wargami, co sie o kusku yno proszom. A przeca Zigusuowi sie jednako wszystki frele podobały, toż zarozki mu sie zachciało do nij zagodać. Przisiod sie , a łona fest boła rada, bo ji stawiol piwa, jedne za drugim, a tak wartko tultala, że ladwa nadążoł ich nosić. Chneda tyż zaczyna ślypkami przewracać i bulić sie na jedna strona, toż Ziguś uznoł, że je na tela naprano, iż pójdzie ji mono, kole babskigo haźla kusku dać. Toż, jak sie straciła podeptoł za niom do siyni i niewiela myśląc obłapioł jom bez poł.
– Dej kuseczku, mój dzióbeczku za te piwa .– padoł, choć zaroz przi tymu pomyśloł o Wichtorze i jakoś nieswojo mu sie zrobiło.
Frelka sie yno zaśmioła, ale tak jakoś chrubo, że aż Zigowi taki sztrom po puklu przeloz i wtynczas ujrzoł, że jak się do przodku przechylyła, to ji z lajbika konsek knisztrymfy wylazlo. Fest to zadziwiło Zigusia, ale zajś pomyśloł, że mono dziołcha chce się zdać gryfniejszo i bez to - coby niy być plackato knisztrymfy se do lajbika cisnie. Ale wtynczas tyż sie mu spomnialo, że zaroz go cug odjedzie, a du dom przeca trza cisść bo łobiod tam czako na blasze.
Zaczon sie ze szynku zbiyrać, ale ta frela niy dowała mu pokoju i pado, że łona pojedzie ze Zigusiym do jego chałpy i weźnie halbka , kiero mo w taszce, coby se jom mogli potym do kupy wytultać. Pomyśloł Ziga, że przeca Wichtora, kiero je na baby zażarto może się ścieknyć, ale ta halbka niy dowała mu pokoju, a jeszcze se spomnioł, że jego ślubno miała praje po połedniu na wysiady iść do Fizinej, bo ta jakoś łostatnio fest zlichła. Toż zaprosioł frela do sia. Dziołcha. jak łobiecowała. tak i zrobiła – halbka gorzoły kupiła i jeszcze trocha keksu. coby na zagrycha boło. A jak Ziguś ze swojim gościym prziszli du dom, to Wichtory w pojstrzodku niy boło, a i cerka wziyna ze sobom na wysiady. Toż zaczyni pić gorzołka, pogodowali se wesoło, keksym zajodali i bołoby logromnie fajniście, kieby ni to, że za chwila do chałpy wtatarziła Wichtora cołko rozkokocono, bo ji jakoś klachula poskarżoła, że zatym na wysiadach siedzi, chłop do jejich izbow jakoś baba skludzo. Niewiela myśląc chyciła Zigusiowego gościa pod pijok, a potym zaczyna go za kudły targać i jaszczeć wiela wlezie.
– Ty pierońsko motyko! Ty afo oszkliwo! Już jo ci dom za mojim chłopym lotać i jeszcze w moji chałpie gorzoła ś nim pić! Zarozki ci te masne szkuty wytargom, a z kichola, to ci marmulada zrobia! Dziwejcie sie, taki kopocz przebrzidły bydzie mi chłopa napasztowoł!
Frela wyskoczyła zza stoła przi kierym siedzieli ze Zigom i piyrsze chciała uciekać na dwor, ale baba łapła jom za szkuty, a te ji w rynkach zostały, klajd, za kiery drugom rynkom go ciągła, roztargoł się i spod spodku wylazła cołko łoszkuciało klata, a wtynczas Wichtora zejrzała, że ta frela, kiero sie spikła z jejim Zigom je chłopym, kiery sie we klajdy i strzewiki na wysokich kromflekach stroji. Borok Kokot – bo łon to boł, zaczon tuplikować babie, kiero została stoć jak tyn filor na grubie, że łon je taki chłop lichuśki, delikatniuśki, choćby jako leluja na polu , abo cilip maluśki, kiery żodnymu krziwdy niy robi. W babaski lonty sie stroji, bo je taki ś niego artysta, co to chce być piykny i ni może za sia, że podobajom mu się babki klajdy, załośniczki, kety i strzewiki na kromflekach. Proł sie w piersi, że łon chłopow niy napasztuje, a że ni mo żodnego kamrata, kiery je chłopym, toż szuko go, jako baba, bo wtynczas mu je lekcij namówić takigo istnego, żeby sie ś nim gorzołki napioł, abo choć trocha ś nim porozprowioł.
Łod tego czasu Bronek zachodzioł do Zigusia jak mu czas pozwoloł, a boł ś niego rychtyg fajny kamrat, co to i pogodo o markotnych rzeczach i pofulo o gupotach, a jak trza to i gorściom w stoł tyż poradzi klupnyć.
Drugi kamrat Zigusiowy łod serca, prziszoł do jego chałpy, jak tyn jeszcze kawalerym boł. Łodymknył mu dźwiyrze wtynczas stary Kryka, a Maryś spytoł go o jaki jodło. Bo Maryś Lepka boł elwrym, kiery nigdy sie robotom niy zmarasioł. Chodzowoł se łon łod chałpy do chałpy, wychciywoł jodło, abo jaki kotloki, coby mieć na gorzołka, a rozprowioł przi tymu roztomańte rzeczy – roz, że idzie na ponć i głod go fest chycioł, roz zajś, że go łojce z chałpy wyciepali i ni mo kaj być, roz zajś, że go chorobska morzom, skuli czego robić niy poradzi, ale jodać przeca musi. Niejedyn doł sie na taki godki nabrać i ciepnył mu z portomoka, abo nafutrowoł boroka, a jak sie żodyn niy nabroł, to szoł Maryś ku hasioku i tam dycko znod, abo suchego chleba, abo żymła, abo jaki galoty jeszcze fest niy stargane, abo fusekle poficowane i dycko jako łobstoł.
Jak prziszoł do Krykow, to stary zawołoł baba, coby mu jodła narychtowała, a som poszoł na plac kury futrować. Kryczyno praje warziła żur ze ziymiokami, a że Zigusia jeszcze z roboty niy boło zakłociła zupa śmietonkom i położyła jom na romie, wele blachy. Marus Lepka zdoł sie babie jakiś lichy, toż padała mu, żeby se siod i trocha tego żuru pojod, bo sama bardzo czasu ni miała, skuli tego, że praje ugodała sie z Fizinom, iże pójdom po połedniu do magla ze zaciągaczkami i płachtami, toż musiała to wszystko do waszkorba narychtować.
– Siednijcie se i jydzcie, a jo ida do trzecij izby prani rychtować.
Ale jak yno poszła, to zajś ji sie spomniało,ze te elwry, to majom czasym w galotach i w jaklach roztomańte wancki i wszy, a przeca na tym stołku, kaj chłopa posadziła Ziguś dycko siodoł, toż spytała sie jeszcze z tej trzecij izby
– Panoczku, a mocie wsi?
– Ani jednej chałupy. – łodpedzioł Maryś, bo myśloł, że go mono za bogatego wziyna, a łon mioł wszystko w miechu przeciepanym bez pukel.
Potym Maryś wzion się za jodło, a glod mioł łokropny, toż radowoł sie, że tela żuru i ziymiokow ze szpyrkami mu baba zostawiła. Jod i jod, aż mu boki rozruwało, ale dalij jod, aż w końcu uznoł, że już mu nic do pojstrzodka niy wlezie. A tak mu żol boło tego żuru, że mu już niy lezie, aż doł sie do ślimtanio. I wtynczas prziszoł Ziguś z roboty. Zarozki sie zaczon o jodło dopominać, ale Kryczyno kiero prziszła praje z trzecij izby zejrzała, że zebrok praje cołki żur zjod, toż zaczyna pomstować i chalatać na niego. Ale Ziga zejrzoł, że Maryś ślimto i żol mu sie go zrobiło. Kozoł mamulce nakroć sznitow z wosztym i tyż pojod, chocioż łobiadu mu niy stykło. Łod tego czasu skamracioł się młody Kryka z Maryjanym i choć mamulka chalatali, że elwer sztyjc wychciywo łod nich kotloki niy doł se tego przegodać. Bo Maryś poradzioł piyknie rozprowiać, śpiywoł tyż rod i do gorzołoki mioł głowa mocno, toż Zigowi to pasowało.
Bez dłogi roki nawiydzoł Zigusiowo chałpa Marian Lepka, a potym skamracioł sie tyż z Bronkiym Kokotym i z Jorgiym Ostrzołkiym, kiery boł trzecim kamratym Zigusiowym łod serca.
Z Jorgiym skamracioł sie Ziguś na grubie w robocie. Dobrze mieć takigo kamrata, kiery mo siła elefanta, muskle jak atleta i chynć do roboty, kierej Kryce dycko brakowało. Przi tymu, że boł Jorg łobyrtny i robotny, mioł jedna przileżitość – boł łogromnie zawalaty i skuli tego co chwila cojś napochoł. Na jego i Zigusiowym oddziele wszystki sztile ze hecowow boły połomane, bo co yno Jorg do gorści chycioł to utargoł. Jak sie o jaki sztmpel, abo kulok łopar to go zarozki łobulył, a głowom zahoczowoł o wszystko, co yno kaj tyczało - a przeca na grubie wszyndzi kajś cojś tyczy i zawodzo, toż kieby ni hałer, z tej Jorgusiowej głowy by wiela niy zostało. Przi swoji sromotnej sile boł Jorg łagodny jak łowieczka i do zgody piyrszy, a niy boło z tym leko, bo wszystki chłopy chciały się ś nim yno sztyjc na rynce progować, a zajś we szynku wszystki najgorsze chchary chciały się ś nim prać. Wesoło i piyknie pogodać poradzioł se yno ze Zigusiym Krykom, bo synek nigdy mu niy dosrowoł, że je szyroki jak elefant, abo szrank z trzyma dźiwyrzami, a gupi kak ociypka słomy. Nawiydzoł czasym Jorg Zigusia w chałpie i tam niejedna flaszka gborzołki do kupy wytultali, a i Wichtora go rada miała, bo jak niy poradziła co ciynżkigo przeniyść, to Jorg zarozki lecioł ku pomocy. Musiała tyż baba przi tymu uwazać , bo mocny chłop, co chwila ji co utargoł, jak choćby ruła ze pieca przi pociśniynciu bifyja bardzij do roga. Z ruły wysuły się wtynczas wszystki sadze gynau na tyn bifyj i praje wyszkrobione deczki i iberchańtuchy, kiere wszystko pomarasiły. Roboty potym boło wiyncyj niż pożytku z tego przecskaniu bifyja, tak. jak przi kopaczce, kiero na sztil chciała nabić, a Jorg złomoł go przi przibijaniu gwoździa i ku tymu tak klupnył tym młotkiym w gwoźdź, że sztyl rozsuł sie na drobne łograbki, a ku tymu cołki gnotek puknył na dwoje.
Jak Wichtora potym Zidze umrziła, to Jorg ślimtoł o nia na rowno z jejim chłopym, a zajś jak sie chłopu Margiytka narodziła, to radowoł sie bardzij jak Kryka. Przoł Jorg wszystkim bajtlom, ale nojbardzij przoł Margiytce i cołki czas chcioł jom yno piastować. Małgola boła się, coby sie ś niom niy łobulył toż zakazowała, jak dziołszka boła maluśko, ale jak łodrosła, to rada boła, bo jak Jorg yno do chałpy loz, mogła se śmiało do szynku lecieć.
Jak dziołszce boło ze pinć rokow, to jednego piyknego dnia prziszoł Jorg do Krykow na wysiady i tak wyrobioł z Margiytkom, tak niom ciepoł ze uciechy, że chlasnył niom fest o ordeka i potym dychu niy poradziła łapnyć, a buła srogo miała na głowie bez pora miesiyncy. Potym Małgola jak boła naprano, to dycko wyryczowała Jorgowi, że skuli tego klupniyncio o ordeka cojś ji sie we głowie przestawiło i skuli tego, potym sztyjc za chłopami lotała..
Jak dziołcha miała iśc do komunije, to skludzioł Ziga Jorga, coby blachy z kołoczym pomog nosić. Jorg tak sie z tego radowoł i tak z wielkom uciechom lotoł wartko z tymi blachami, że dwie upuścioł do rantu z marasym i zajś yno boła z tego haja z Małgolom. Bez to wszystko niy bardzo Jorg ciyrpioł tej drugij Zigusiowej baby i dycko na nia Kryki husowoł, ale i ze szczwortym Zigusiowym kamratym łod serca, Alojzym Balzamym, tyż niy poradzioł sie dogodać, bo fest go nerwowało, że tyn się yno chwolył, a wszystkim przekazowoł, że łon nojlepszy kozdo rzecz poradzi zrobić.
Na Alojza ludzie godali „ chwolno rzić”, a poznoł go Ziguś jednego razu na fajerze, jak jeszcze ze zespołym ludowym chodzowoł na cyji grywać. Alozjowi dycko sie zdało, że wszystko mo najszumniejsze i żodyn mu niy poradzi w robocie dorownać. Jak zejrzoł Zigusia grać na cyji, to praje chwoloł sie babom, jakich to mioł na swojim weselu nojlepszych muzykantow, no i jeszcze mioł nojpiyknieszy ancug, blank nowy binder, nojbardzij wyszskrobiony kragel we koszuli, we kierej mioł nojwiyncyj kabzow z najbardzi biołymi sznuptechlami na świecie, a zajś na tej koszuli westa z nojlepszego sztofu, a blank pod spodkiym nojbardzij oszkuciało klata i nojwiynksze muskle we wsi, na szłapach zajś najparadniejsze szuły i fusekle, po kiere aż do Katowic jechoł na torg. Już broł sie za rozprowiani o nojpiykniejszym klajdzie i najszumniejszym szlajerze łod swoji ślubnej i o dortach i o zistach łod nojlepszego piekorza, jak praje Ziguś Kryka poczon grać wiela wlezie, a śpiywać aż go w karku szczypało. Wtynczas Alojz zarozki zaczon sie chwolić, że łon lepszy poradzi grac na cyji, aż w końcu kieryś niy strzimoł i pokludzioł go ku muzykantom, coby mog pokozać te swoji talynta. Alojzowi elefant chyba na ucho zdep, bo grać wcale niy poradzioł, a śpiywoł tak choćby z drugigo sztoku do cyngowego kibla woda loł, ale i tak zdało mu sie, że mu fajnie idzie. A potym tak sie ze Zigusiym o tej cyji do godki doł, że skończyło sie na tym, iż baby ze zespołu musiały same du dom jechać nazod, a Ziga u Alojza w chałpie dwie flaszki gorzoły wytultoł i nic go to niy kosztowało krom tego, że musioł cołki wieczor słochać tego Balzamowego aszynio sie.
Łod tego czasu Alojz zaczon sie fest ze Zigusiym kamracić, bo tyn niy przezywoł na ta jego godka, a jeszcze go dycko po puklu poklupoł, że mo recht.
Alojz wszystko poradziol przełonaczyć na swoja korzyść, że aż rychtyg do zadziwowanio. Jak jednego razu Ziga wykopoł na placu mocka dziur, bo kreta chcioł chycić, kiery sztyjc mu kretowniy suł kaj popadnie, to praje Alojz prziszoł na wysiady z flaszkom gorzołki pod parzom, coby sie chwolić, jaki to szumne kupił swoji ślubnej zaciagaczki w taki kwiotka, kierych na żodnej zegodce niy zejrzicie. Tak doprowdy chcioł Alojz dychnyć łod baby, kiero mu haja robiła, że zodyn we wsi ni mo tak niecherskich zaciagaczek jak te, co ji Alozj na geszyng doł na geburstag. Jak obulili flaszka z Zigusiym, to klycioł sie chłop naprany nazod du dom bez Krykow plac, a co konsek wpod do jaki dziury, kiero Ziga na tego kreta wykopoł. Do chałpy prziszoł cołki zmazany z eknionom szłapom., ale potym bez pora rokow wszystkim sie chwolył, że yno Alojz Balzam tak poradzi iść bez plac po cimoku, że do kożdej dziury trefi, a wszystko skuli jego nojlepszych zamtowych strzewikow, kiere same szłapy niesom, choćby człowiek w lufcie lotoł i yno, jak tyn szmaterlok, czasym pomaco lekućcko ziymie.
Wszystki sztyry Zigusiowe kamraty boły łod serca i przoły Zigusiowi, a i łon przoł im wszystkim jednako. Jak sie kierymu ś nich jako krziwda dzioła, zarozki ci drudzy spichli sie do kupy i szli tymu zaradzić.
Jak tyż synki łod Malgole urosły i coroz bardzij chachary sie ś nich robiły, zaczyny Zigusia wyciepować z jego izbow, a straszyć go, że mu łocupiom, jak go yno w chałpie zejrzom.
Toż deptol borok Kryka, kiery boł już wtynczas na pyndzyji i swoji roki mioł po piwnicach we familokach, bo po widnioku boł sie du dom iść, coby sie ś nimi niy spotkać.
Zeszli sie wtynczas do kupy jego kamrasty i wszyscy wtatarzili do jego chałpy. Coż sie wtynczas robiło! Yno boł kurz, a wiater! Ale łod tego czasu synki łod Małgole tak sie polynkały, że żodyn go już z izbow niy wyciepowoł i siedzi se tam Ziguś do dzisiyj.
Komentarze
Prześlij komentarz