Przejdź do głównej zawartości

Dziwne przipadki Zigusia Kryki cz. IX

Zigusiowe rajzy.


Na kożdego chyba przichodzi kiejś taki czas, że chce mu sie konszczek świata poznać, obejrzeć jak inksze ludziska żyjom w dalekich stronach i pozaglondać na szumne widoki, bo przeca kożdymu zmierznie sie sztyjc oglondac yno swoji pola i hołdy, na kiere godajom, że som naszymi śląskimi groniami.
Zigusiowi Kryce dłogo niy chciało sie rajzować po świecie, a to skuli tego, że swoja piyrszo rajza po komuniji źle spominoł. Pojechoł jeszcze za kawalera na ponć do Czynstochowy, na kiero farorz załatwili autobus, coby w cugu sie niy musieć belontać bez dlogi czas. Radowoł sie synek, że bydzie mog zaglonać na chałpki, pola i stromy i rychtyg na początku fest mu sie to zaglondani podobało i jeszcze to, że Kryczyno cołki miyszek szklokow ze sobom wzioni i jeszcze żymły z kyjzom i wyndzonym wosztym se pojodali, a popijali słodkim tyjym z flaszki. Coż, kie Ziguś wielko moc tego tyju wypioł, toż dojść gibko go jscani we autobusie łapło. Trza boło czakać ,aż szofer znojdzie kaj po drodze jaki gynściejsze stromy i toż już boł Ziguś cołki nerwowy, bo praje do galot mu ubiegło jak nareszcie tyn autobus stanył. A jechały praje na ta ponć paniynki klosztorne i farorz z gorniockigo kościoła ze swojim kapelonkiym, kierzi cołko rajza rozromańte rzykania wynokwiali..
Jak tyż tyn autobus nareszcie kole lasa stanył, to pedzioł szofer, że paniczki majom iść na prawo, a chłopy na lewo i wszyscy zaczyni sie ciść we dźwiyrzach, a nojbardzij Ziguś, kiery tak sie śpiychoł, że mu sie te strony pomiyniły i zamiast na lewo, wiela mioł siły polecioł wartko na prawo w krzoki. Jak już narteszcie cołki rod szoł nazod ku tymu autobusowi, to praje trefioł te paniynki klosztorne, kiere czympiały pod krzokami, a łone narobiły takigo larma, że aż farorz z kapelonkiym przilecieli zaglonadać co się tyż to robi. Łoprzezywali łogromnie Zigusia i farorz i paniynki i kapelonek, choć borok nic przeca zlego niy robioł, a potym zalecieli jeszcze Kryczynej skarzyć i pochać na niego. Boroka baba zarozki wiedziała, że jejei synek je niewinny i coby ucholkać rozkokoconego farzorza, kierzi fest sie ciepali, pedzieli im ze zbolałom gymbom.
Dyć wyboczcie farorziczku mojimu synkowi, bo łon przeca w rzici boł, toż gówno wiy.
Na tako godka farorz jeszcze bardzij sie rozeźlili i zdało sie , ze wszystkich Krykow ze koscioła wyklnom. Nareszcie potym dojechali na ta ponć do świyntego miejsca i ludziska i ksiynżoszki i paniynki klosztorne, a jak już dojechali to wzioni udział we uroczystej mszy świyntej przi cudownym łobrazie, a przi komuniji boł tam taki ścisk, że sie dociść niy szło, coby hostyjo złyknyć. Nikierzi skuli tyego wcale ji niy przijyni, bo ich inksze ludziska poprziciskały do ściany, za to Ziguś Kryka chcioł pokozać, że ś niego je fest pobożny pontnik i że farorziczek ni mieli do niego rechtu, toż tak cis do tej komunije, że jom roz za razym, trzi razy porzijon. Potym sie poasioł tymu kapelonkowi, a łon zajś go łoprzezywoł wiela wlezie. Łod tej pory, tak sie zawzion na te rajzy, że już mu sie nikaj jechać niy chciało. Roz potym yno boł we Katowicach u Tełodora Pawlasa, ale to boło skuli jego wielkigo talyntu do granio na cyji.
Jak potym Ziga robioł bez dłogi roki na grubie to słochoł czasym inkszych kamratow, kierzi asili sie, ze dużo rajzowali – wlazowali z rukzakiym na gronie, abo toplali sie w badkach w jeziorach, abo i w morzu, kiere bezmała je łobtoczone takimi łokolnikami, coby te srogi fale niy porywały tego, co suchom szłapom depce. Jedni puszczali sie do Czech, abo do Niymiec, abo i jeszcze dalij.
A Ziguś boł roz we Czechach, jak we Moszczynicy śpiywoł ze swojim zespołym, kaj bez jakiś czas na cyji groł. A za Moszczynicom boła już czesko granica, kierej jeszcze za komuny szandary wchowały, coby żodyn na drugo strona niy przelazowoł.
Wtynczas to, Ziguś, jak jednego razu pora głambszych po żniwnym łyknył chcioł sie przekazować przed babami, że zaleci do Czech i nazod. Te zaczyny larmnować, że go wojoki zastrzelom i chciały go siłom dzierżeć, coby gupot niy robioł. Ziguś jednak, jak to lon – kiej sie na co upar, to żodyn go od tego odwiyść niy poradzioł. Toż łobroł se taki miejsce, kaj boły srogi krze, bo uznoł, że tam żodnymu wojokowi niy bydzie sie chciało deptać. A potym lecioł wartko, coby na czeskij ziymi choć szłapa postawić, a wtynczas bydzie sie mog przed kamratami w robocie asić, że boł za granicom. Jak doszoł Ziguś doi tych krzokow za kierymi boły Czechy i praje mioł wstympować na jejich ziymia, to narozki kajś z boku zejrzoł starego wojoka, kiery z giwery do niego cylowoł. I zaglondoł na niego, jak na jakigo rabczyka, abo kryminalisty. Wtynczas Ziguś już wiedzioł iż na czeski ziymi szłapy niy postawi.
Kaj to idziesz? - spytoł sie go groźnym głosym wojok.
A terozki, to już do rzici. – łodpedzioł zrezygnowany Ziguś.
Mioł potym sromotne korowody skuli tego nielegalnego przekroczanio granice i wtynczas łobiecoł se, że już do inkszych krajow rajzowoł niy bydzie.
Prziszoł jednak czas, że Ziguś zajś zaczon myśleć coroz to bardzij o jakich rajzach – jak słyszoł od chłopow w robocie kaj to niy byli, a co to niy obejrzeli..
Jednego razu chcioł namowić Wichtora na grubsko wycieczka, bo to przeca i dofinansowani mioł z roboty i urlop i piniyndzy tyż by stykło, ale baba na torgu po cołkich dniach siedziała, a jak ni na torgu, to w doma coś yno schraniała, abo na zegrodce ploła. A że pragliwo boła, to niy chciała se wolnego na torgu robić, bo zarozki wartko porachowała wiela to piniyndzy by ji ze kapsy uciykło. Toż osmoloł jom Ziguś i zaczon myśleć, czy by som z kamratami ni mog jechać. A boła praje tako fajno wycieczka na pora dni na Mazury – i w jeziorze by sie wytoploł i opoloł piyknie i gorzołki by sie z chłopami napioł bez słochanio babskigo larma.
Toż nic Wichtorze niy padoł, coby naprzod już niy chalatała, yno sie zapisoł. Dziepiyro sie baba dowiedziała, że Ziguś kajsi wyjyżdżo, jak zaczon dziyń naprzod lonty do srogigo rykzaka pakować.Zdało sie wtynczas chłopu, że jego slubno przistanie na ta rajza, bo nic niy pedziała ynocołko nerwowo poszła lygać na wieczor. A Ziguś, jak już nareszcie znod sie w pryku niy poradzioł usnyć, co tak o tym toplaniu myśloł i o tym, co go na tej rajzie czako.
W końcu zaczyno mu sie zdać, że leży na piosku wele wody, stromy naokoło cicho szuszczom, krzoki się pomaluśku łogibajom , a klara tak piyknie grzeje, że leży se Ziguś na dece w samych badkach i zaglondo se po tej plaży, kaj moc poseblykanych yno do lajbikow frelek loce. Ta, kiero mo najbardzij wyciśniony cycyhalter najbardezij zaglondo na deka, kaj Ziga leży. Toż sztrekuje sie z cołki mocy, coby pokozac jaki je jeszcze ś niego sztramski chłop, a frelka uśmiycho sie piyknij niż ta kalara na niebie. Uśmiychnył sie tyż Ziga i czako aż ta dziołcha ku niymi przileci, coby se kole niego legyć. I rychtyg idzie coroz bliżyj i bliżyj, aż narozki cojś go hukło z colki siły w głowa, choćby jaki koń go kopnył, aż sfinył się jak poskłodany colsztok. Pomyśloł, że to jaki zazdrosny karlus od tej frele prziwalyl mu za to, że na nia zaglondoł. I dziepiyro za chwila spamiyntoł sie i wtynczas sie kapnył, że to Wichtora na spaniu przywaliła mu łokciym w głowa, bo charczo ł glośno. Do rana już Ziguś niy usnył, bo choć miol przi siebie swoja szykowno babeczka, to cołki czas myśloł o tych piyknych frelkach, kiere tam na niego czakajom nad mazurskimi jeziorami.
A jak już stanył rano, to jeszcze pomyśloł, że dobrze bydzie swoj ślubny ring z palca sjonć, bo żodno za nim niy pojrzy, jak bydzie z daleka widać, ze je żyniaty. Toż wynokwioł, że ta obrączka skryje w chałpie w postoliku, a jak już przijedzie nazod z tej rajzy to jom wyciągnie i nazod na palec styrczy, coby Wichtora niy zejrzała, że jom ni mo. Coż, kie jak zaczon syjmować pieszczonek, tyn niy chcioł mu z palca slyźć. Wrazioł ta pazura do austgusta i namydloł jom grubskim mydłym, a wtynczas zaczon tom obraczkom jeździc tam i nazod po palcu, coby ś niego zjechała. W końcu mu sie udało, ale praje, jak jom chciol do kapsy wrazić, wlazła Wichtora i zejrzała co tyż jeji chłop wyprawio. Baba zrobiła sie w momyncie cołko czerwiono ze złości i zaczyna jaszczeć
Co ty pieroński mamlasie kombinujesz?! Chcesz za kawalera uchodzić, coby za inkszymi babami lotać! Już jo ci pokoża!
I zaczyna rychtować nudelkula na Zigusia. Borok tak sie zlyk, że pod stoł wartko wloz.
A co ty babo myślisz, że jo tam na hycu pyda se palec łodparzowoł?! - zaczon ji tuplikować – Dyć podziwej sie jak fest klara grzeje, jo tam niy strzimia w tym ringu, dyć jak łon sie nagrzeje, to mi cołko pazura łodpadnie.
Ale Wichtora niy słochała, yno zaczyna prać go nudelkulom wiela wlezie.
Ty chacharze zatracony!Ty pieronie łognisty! Ty mamyjo usmolono! Już jo ci dom, cudze baby!Do rzici pojedziesz! Zarozki sie wybieresz w rajza, ale do lazaretu, a dochtory bydom ci tydziyń z rzici moji lacze wyciagać!
I tak sie skończyła Zigusiowo rajza, przi czymu jeszcze musioł za kara tydziyń gasce i widołki pomywać, a na wieczor gnoj wybiyrać z chlywka kozom, bo Wichtora pedziała, że jak sie kogo gupoty trzimiom, to ni ma inkszej rady, yno roboty mu dodac, a kustu ująć.
Nigdy już potym Zigus przi Wichtorze o żodnej rajzie niy spomnioł.
Dziepiyro jak się baba z tego świata straciła, a chłop du dom se Małgole skludzioł, zaczon zajś o rajzowaniu mysleć.
Małgola patrzała yno, coby chłopu wszystki pijondze z kapsow powyciągać, a co sie ji niy udało, to dokończyły jeji synki, kiere wszystko mu przesznupały. Skuli tego chalatol chłop, że już nic ze życio ni mo i wynokwioł, że jak kiedy dostanie lepszy geltag, to se go u somsiada skryje, a potym pojedzie se do sanatorium.
Zigusiowi rokow przeca niy ubywało i wiedzioł, że chneda pojdzie na pyndzyjo, a wtynczas pijyndzy tyż niy przibydzie. Toż jak dostol piykno „Barborka' we łostatnim roku przed pyndzyjom, zalecioł z tymi pijondzami do Bernaty łod Fiziow, kiero sie niy wydała i starom dziywkom boła, toż ni mioł ji kto po kapsach sznupać. Wziyna Bernata te pijondze na przechowani, a chłop zaleciol pora dni nieskorzij do dochtora po skierowani do tego sanatorium.
Małgola bez pora dni szukała tych pijyndzy po wszystkich Zigusuowych galotach, jaklach, kabotach, westach, cwitrach, arbajancugach i spodniokach, ale wszystko darymne. Wroz ze synkami pochali na Zigusia o te pijondze, jaszczeli na niego, straszyli go, ale chłop sztyjc yno godoł., ze pijyndzy latoś niy dostoł skuli bumele, co jo jednego razu strzeloł jak zaspoł do roboty. W końcu jak w chalpie już ucichło, zajś zalecioł do dochtora chalatać, że go w krziżu fonsok łomie, a pazury mu rojmatyka wykrziwio, a udychać tyż niy poradzi, bo mu pylica pluca zacisko i skuli tego wszystkigo, ni ma inkszej rady yno trza jechać w rajza do sanatorium, kaj je dycko świyży luft i idzie kości toplać w lyczniczych wodach. Dochtor niy znod u Zigusia żodnej choroby, ale pedzioł, że kożdy, co na grubie dłogo robioł musi mieć zdrowiy zeżrane od tej ciynżki roboty i tego marasu, kiery tam wszyndzi furgo. Toż dol chłopu to skierowani i tak zaczon sie Ziga rychtować w rajza nad morze.
Jechoł tam Ziguś cugiym bez cołko noc, bez co, drzymota go łokropno chytała, ale dojść sie nasłochoł łod kamratow, jak rozprowiali, że w cugach roztomańte złodzieje i chachary grasujom, toż boł sie, że jak usnie to go łokradnom. Bez łokna tyż wiela niy widziol, bo cima boło, toż yno strach go broł, czy aby na dobrym banchowie wysiednie. Ale przeca tyn bachow nad morzym boł lostatnim, kaj cugi poradziły jechać, bo we wodzie ni ma glajzow.
Toż wysiod, kaj trza, a potym zaczon sie za taksowkom oglondać, bo choć mioł adresa, to niy wiedziol we kiero strona mo iść.
Dłogo rajzowoł tom taksowkom niż dojechol kaj trza i dziepiyro na drugi dziyń mu pedzieli, że do tego sanatorium łod cuga boło yno konściczek drogi. Toż zły bol Ziguś, że go tyn szofer nabroł i pijindze yno od niego wytargoł, ale co miol robić.
Te sanatorium, to boła tako wielkucno chałpa, a w pojstrzodku boło pełno izbow. I w jednej taki izbie dstoł Ziga swoj pryk i fajnego kamrata ze Warszawy. Tak sie łoba wartko do kupy zakolegowali ,że Warszawiok mu łobiecoł potym kiedy Zugusia na Śląsku nawiydzić.
A co sie chłop świyżego luftu nadychol, co sie natoploł we wodzie, a co sie piyknych widokow naoglondoł, to już dycko potym spominoł. Dopołednia miywoł masaże z takom gryfnom frelom, kiero go po krzizu klupała i jeżdziła mu gorściami po puklu tak, że aż go krymfy łod uciechy brały, bo jeszcze zżdno baba go tak niy postawiła na szłapy i ani nudelkula łod Wichtory niy poraziła zrobić tego, co zrobiły gorści od tej frelki.
Boło tam tyż moc roztomańtych paniczek i jak sie wlazło do tej izby, kaj jodło dowali, to aż sie słabo Zigusiowi łod tych parfinow robiło. Chłopu sie wszystki te baby podobały, ale jakoś powodzynio ni mioł, choć na wieczorku zapoznawczym wiela ich wytańcowoł i yno żałowoł, że cyje ze sobom niy wzion, bo wtynczas by sie niejedna na niego ciepła.

Komentarze

Gwara śląska najgryfniejsze wlazowania

Kuloki i hajcongi

Jak już przidzie styczyń to praje dycko je bioło za łoknym, aże bioło, autami ludzie niy poradzom wyjechać ze swojich placow skuli śniegu, a kaj człowiek sie yno niy podziwo, lotajom ludziska po szesyjach z roztomańtymi hercowami i inkszymi łopatami i łodciepujom te wielki hołdy. Wszyndzi je gładko i trza dować pozor jak sie idzie we ważnej sprawie na klachy do somsiadki, abo do roboty. A jak je zima w chałpach! Trza hajcować we wszystkich piecach, bo inakszy pazury łod mrozu ulatujom. Jo dycko myślach że nojlepszy sie majom ci, kierzi miyszkajom na blokach, bo dycko majom ciepło, niy muszom sie marasić wonglym, ani wachować piecow, coby w nich niy zagasło, ale ostatnio słysza, że i na blokach ni ma tak blank dobrze, bo bezmała som tam jakiś haje o liczniki przi tych fojercongach. A zajś jak kiery miyszko we swoji chałpie, to musi już na jesiyń sie o wongel starać, a w zimie niy umi se bez żodnej komedyje ponść z chałpy, bo zarozki we piecu zagaśnie i kaloryfer zamiast parzić po puk

Bebok - straszki śląskie

Bebok Starki i ciotki, opy i omy, somsiod i potka dobry znajomy, kożdy sztyjc straszy i yno godo, że zmierzłe bajtle, to bebok zjodo. Jak niy poschraniosz graczek z delowki, jak we Wilijo niy zjysz makowki, jak locesz, abo straszysz kamratki, jak klupiesz wieczor w dźwiyrze sąsiadki, to już cie straszom, że bebok leci. Zaroz wylezie i zeżro dzieci. Choć żejś go jeszcze niy widzioł wcale, bo sztyjc kajś siedzi som na powale, abo za ścianom szuści i klupie, abo spi w szparze w starej chałupie. Bebok w stodole, bebok je w rzece, a jak tam przidziesz, to łon uciecze. A je łoszkliwy, jak mało kiery, choć ni mo kryki, ani giwery. A jednak, bojom fest sie go dzieci, bo żodyn niy wiy, skoro przileci. Toż, kożdy dumo i rozważuje jak tyż tyn bebok sie prezyntuje. Czy łon je wielki jak kumin z gruby,   Abo, jak mrowca bebok łoszkliwy je mały, abo ciynki jak szpanga. Czy łon mo muskle i dźwigo sztanga, abo je leki jak gynsi piyrzi, abo si

Bajka o śwince po śląsku

Bajka o śwince                                     Babuć Kulo sie po placu babuć we marasie, rod w gnojoku ryje, po pije w kalfasie, kaj je reszta wopna i stare pająki, co się przipryczyły zza płota łod łąki. Gryzie babuć   wongel jak słodki bombony, po pije go wodom, kaj gebiz łod omy leżoł zmoczony. Woda zzielyniała, skuli tego bardzij mu tyż szmakowała. Zeżro wieprzek mucha,   ślywki ze swaczyny, po ym se po prawi resztom pajynczyny. Godali nom   oma, że nikierzi ludzie som gynau zmazani, choćby te babucie. Dejmy na to ujec, jak przidzie naprany, tyż jak wieprzek śmierdzi i je okulany. Śmiejymy sie z wieprzkow, ale wszyscy wiedzom- kożdego   babucia kiedyś ludzie zjedzą.