Przejdź do głównej zawartości

Dziwne przipadki Zigusia Kryki cz. I

I Zigusiowe knify.

Kryczyno, jo niy chca wom już godać, ale z tego waszego synka nic niy bydzie, eli sie za niego niy weźniecie.! - pomstowali rechtorka przi kozdej okazji jak zajś Ziguś co napochoł we szkole i musieli skuli tego zawezwować jego mamulka.
Kryczyno yno glowom kiwali, ale niy skuli tego, że sami boli przeświadczoni o tym, iż Ziguś niy wyrośnie na ludzi, ale bardzij z nerwow na ta ryszawo rechtorka, bo w duchu sztyc se powtorzali, iż ta chudo murchla uwziyna sie na jejich jedynoka, łonej zajś zowiści, że mo dobrego chłopa i skuli tego taki rzeczy wynokwio. Wszyscy we wsi przeca wiedzieli, że staro dziywka, rechtorka Orszuliczka je nerwowo sama na sia bez to, iż Pon Boczek pożalowoł ji gryfnoty i skuli tego nigdy żodyn galan niy chodzioł ku ni na zolyty. Niy chcieli sie jednak Kryczyno wadzić, coby jeszcze wiynkszych korowodow synkowi we szkole niy robić, toż yno ugryźli sie w jynzyk i łodpowiadali nojgrzecznij jak poradzili.
A cojś tam na pewno ś niego bydzie. Mono i ni ma taki zdolny jak inksze bajtle, ale robotny je jak mało kiery i myśla, że bydzie kiejś ś niego dobry hajer, abo jaki inkszy fachman.
Ale już niy o to sie yno rozchodzi, że niy poradzi ani rachować, ani naszkryfać zwyczajnego zdanio, ale jeszcze ku tymu, zmerzły je okropnie, dziołchy za warkocze targo, ze synkami sie piere, a rechtorom, abo ucieko jak chcom go choć leko pokorać, abo wyrobio na lekcjach tak, że inksi niy poradzom myśleć nad heftami.
Już nasi mamulka godali: „ jak dowajom , to bier, a jak pierom, tgo uciekej”: Ni ma sie co dziwować, że synek ucieko, jak mu rechtor chcom witkom wystrzylać po kitach. Sami byście uciykli, Orszuliczko.
Rechtora na tako godka robili się nerwowo, bo niy ciyrpieli jak ich kiery po nazwisku mianoiwoł i yno powtorzali swoji.
Bydziecie tego żałować, tyn synek jeszcze wom za skora zalezie i bydziecie ślimtali skuli niego.
Kryczyno jednak wcale niy przejmowali sie takom godkom, bo swoji wiedzieli. Synek boł szprytny i mądry na swoji kopyto, co yno pojąć mogli jego mamulka, bo przeca oni byli świadkiym jaki knify poradzioł wynokwiać w doma, żeby im życi polepszyć.
Jeszcze mały boł, to sprawioł im stary, zespsuty radyjok, kierymu knefel na puszczani wyloz i jak yno Kryczyno chciała go załączyć, to zarozki sie nazod wycykowoł. Musiałaby baba chyba siedzieć kole tego radyoka i sztyjc tyn knefel palcym dzierzeć coby posłochać se jaki muzyki. Stary Kryka, choć robotny boło chłop tyż niy poradzioł tymu zaradzić i dycko jak chcioł poslochac „Wolnej Europy” to proł po tym radyjoku z nerwow i yno ryczoł, że to je klamor i trza go wyciepać do hasioka.
Ziguś zajś nic niy godoł, yno jak tatulek byli na placu futrować gowiydź, a mamulka na zegrodce ploli, wyjon sznorka ze ślubnych strzewikow łod Kryki i prziwiązoł do nij kobel od gry we kości, we kiero tatulek radzi sie zabawiali ze swoim somsiadym Ywaldym Fiziom. Potym łobwiazoł ciasno ta sznorka naokoło radyjoka, tak, że kobel wcis tyn knefel i radyjok sztyjc groł. Jedna yno tyn knif mioł przilezytość, że jak trza go boło wyłączyć, musieli Kryczyno sznorka nazod odwiazować, coby kobel popuścioł tyn knefel. Ale radyjok sprawiony boł i mog se Kryka kiedy yno chcioł słochać „Wolnej Europy”.
Inkszym razym, jak Kryczyno sztyjc yno chalatali, że mamulkja łod Ywalda, staro Fizino zaglondajom im do kuchnie bez swoji łokiynko z izby , kiere boło blank blisko kuchynnego łokna łod Krykow i potym rozgłoszo wszystkim po wsi, że Kryczyno licho warzom, tyż Ziguś wynokwioł knif na staro klachula. We sklepie u Kopyrtka kupioł dziesiynć konskow szmyrkyjzy, kiero dowinij boła dojść łacno i baby kupowały jom jak im sie pijondze w doma kończyły. W nocy jak wszyscy spali stanył Ziguś i wyloz na dwor ze swojom szmyrkyjzom pod łokiynko łod starej Fizinej. Robota twała praje do widnioka, ale dziynki nij klaprula już niy bydzie zaglondać do łokiynka łod Kryczynej.
Cołki rano Ywald dziwowoł się, że jego mamulka tak dłogo wylygujom we pryku, choć na dworze łod downa boło widno. W końcu kole połednia nakozoł swoji babie iść zajrzeć na Fizino, czy aby niy zalegli, abo i ducha niy wyzionyli w nocy. Ta zdziwiła sie, że w izbie boło cima, choć klara stanyła gynau na pojstrzodku nieba. A Fizino myśleli, że dali je noc i niy stowali. Okozało sie, że to Ziguś w nocy zamazoł całe łokno szmyrkyjzom, tak, że ani konściczek światła do pojstrzodka sie niy dostoł. Że dziyń bol fest ciepły i latowy, klara fest sie opiyrała na tym łokiynku, toż szmyrkyjza tak przitwierdła do tej szyby, że jom nijak umyć, ani zedrzić niy szło. Łodtąd musieli Fizino bez dziyń w izbie świycić, a Kryki mieli spokoj, bez obrządzanio po wsi. Taki to boł szprytny Ziguś, a rechtorka na niego gupoty wynokwiała.
A dejmy na to knif ze psym, kiery tyż synek wynokwioł. No, kiery ynkszy, by tak poradzioł oduczyć psa zgnilstwa?
Prowda, że Ciapek stary już boł i mono tyż skuli tego, sztyjc z budy niy chcioł wylazować, ani jak goście do Krykow prziszli, ani jak dziecka naokoło chałpy lotaly – skuli tego żodyn ani już niy pamiyntoł, jako to tyn Ciapek szczeko.
Tak boło aż prziszli w nocy do Krykow złodzieje. Wysmyczyli ze chlywka za chałpom blank nowy brusek, wielko piła ze krajzygi i cołki kibelek papczokow, a z klotki wyjyni porka krolow, takich masnych i łodhowanych – praje do zbijanio.
Na drugi dziyń Kryka zrobioł wielki larmo i wcale niy dziwota, bo zarozki kole tego chlywka społ w budzie jak zabity Ciapek.
Maciczko plackato! - chalatali Kryczyno – Dyć to je rychtyg sromota, żeby pies boł taki zgniły, żeby ani niy szczeknył na tych chcacharow. Mono kieby kole budy siedzioł, abo leżoł, to by ich tyn ślepudra zejrzoł, ale łon nigdy niy wylazuje. Szkoda yno futrowac tako gadzina!
Wtynczas Ziguś, mono skuli tego, że bol sie o Ciapka, bo przeca Kryka boł taki nerwowy, że mog go życio pozbawić, czy bardzij skuli tego, coby uchronić chałpa przed inkszymi złodziejami wynokwioł knif.
Wiedzioł, że Ciapek boł niy yno zgniły, ale tyż fest wylynkany i boł sie inkszych psow, eli sie kole jego placu znodły. Za chlywkami łod downa stoło stare wertiko po prastarce, we kierym jeszcze w pojstrzodku dobre, choć trocha łodropane zdrzadła boły. Powyciągol te zdrzadła i postyrkoł ich do tej budy łod Ciapka. Jak borok pies chcioł wlyżć potym do swoji budy, zejrzoł tam inksze psy, kiere na niego zaglondały, wyszczyrzały zymbiska, tak samo jak i łon na ni wyszczyrzoł swoji, już fest zgryzione zymby. Tak sie boroczek polynkoł tej wielkij hormije psow, kiero wkludziła się do jego budy, że już nigdy do pojstrzodka niy wloz, choć deszcz padoł, abo zima boło na dworze, a że ni mioł terozki nic inkszego do roboty zaczon szczekać na ludzi, kierzi blisko podeszli do jego lańcucha.
Nojlepszy knif wynokwioł Ziguś na zmierzłe kury, kiere sztyjc grabały szłapami w Kryczynej zegrodce i wykopowały jwroz z chroboczkami gonsionami jarzina i młode kwiotka, kiere zasadzili na wiosna. Pora rokow już jaszczeli na swojigo chłopa, coby im jaki płotek zrobioł wele tej zegrodki. W końcu Ziguś wynokwiol na nich knif.
Piyrsze zaszoł z pytkom ku mamulce, coby mu dali pora kulek starej wełny i nauczyli go sztrykować na jegliczkach, bo musi cojś zrobić na prace rynczne do szkoły. Baba łogromnie sie uradowała, że synek cojś chce do szkoły robić. Dłogo mu mamulka tuplikowali, jako sie to sztrykuje i aż sie dziwowali, że mu to tak poryncznie, piyknie szło.
A Zigus wzion sie na heklowani maluśkich papućkow dlo kur. Niy minył miesiąc, a kożdo kura na placu boła obuto w taki piykne papućki. Terozki niy poradziły już grabać łostrymi pazurami w ziymi, bo im sie glina lepiła do papućkow jak boło mokro na dworze i ledwa szłapy za sobom ciagły. Kryczyno mieli wtynczas nojlepszo jarzina w cołki wsi, a Zigusioi kupili za to piykne, nowe strzewiki, ale niy taki heklowane, a ze prawdziwej skory, coby mog sie nimi asić przed inkszymi bajtlami.
Kryczyno byli mądro baba i wiedzieli, że tych wszystkich knifow Ziguś niy mog sie we szkole nauczyć, toż przepowiadali mu wielko prziszłość. Wiedzieli, że taki mądry synek se w życiu poradzi, a z czasym te jego knify bydom coroz lepsze i bardzij wymyślate.
I niy pomylili sie, bo jak synek uros wynokwioł coroz dziwniejsze knify, jak choćby tyn z dźwiyrzami ze kuchnie, kiere mamulka chcieli mieć wybite do paradnej izby.
Jak kiejś byli u jednych państwa z jajcami, to taki widzieli. Było to lepsze niż lotać bez siyń z jodłym, jak się goście du dom skludzom. Zaczyni bez przerwy godać o tym synkowi, bo wtynczas Kryka byli już blank starzi i yno radzi polygowali we pryku bez cołki dnie.
Naszo kuchnia przilygo jednom ścianom do paradnej izby i skuli tego trza by wybić te dźwiyrze, bo to niy bydzie ciynżko zrobić.
Ze Zigusia boł już wtynczas szykowny karlus i mioł już tela siły, że mog se z takim wybiciym dźwiyrzi poradzić. Toż namalowoł na ścianie czerwionom kredkom we kierym miejscu mo być ta dziura na dźwiyrze i zaczon tam prac pyrlikiym coby sie przebić na drugo strona ściany. Dobrze mu szło do miejsc,a kaj gynau bez pojstrzodek tych dźwiyrzi szła ruła z wodom, kiero niy tak downo se Kryki do kuchnie dały pociagnyć. Znerwowoł sie fest Zigus, ale kie robota bola zaczynto,to skończyć jom trza boło. Toż wybioł do końca ta dziura na dźwiyrze z rułą na pojstrzodku, a jak se łodtąd chcieli Kryczyno przelyźć z kuchnie do paradnej izby, to ryczka se kole tej ruły stawiali, coby niy musieli nogi tak wysoko podźwigować, bo przeca leciwi już tyż byli i niy poradzili już skokać choćby jaki sornik w lesie, abo koń wyścigowy.

Komentarze

Gwara śląska najgryfniejsze wlazowania

Kuloki i hajcongi

Jak już przidzie styczyń to praje dycko je bioło za łoknym, aże bioło, autami ludzie niy poradzom wyjechać ze swojich placow skuli śniegu, a kaj człowiek sie yno niy podziwo, lotajom ludziska po szesyjach z roztomańtymi hercowami i inkszymi łopatami i łodciepujom te wielki hołdy. Wszyndzi je gładko i trza dować pozor jak sie idzie we ważnej sprawie na klachy do somsiadki, abo do roboty. A jak je zima w chałpach! Trza hajcować we wszystkich piecach, bo inakszy pazury łod mrozu ulatujom. Jo dycko myślach że nojlepszy sie majom ci, kierzi miyszkajom na blokach, bo dycko majom ciepło, niy muszom sie marasić wonglym, ani wachować piecow, coby w nich niy zagasło, ale ostatnio słysza, że i na blokach ni ma tak blank dobrze, bo bezmała som tam jakiś haje o liczniki przi tych fojercongach. A zajś jak kiery miyszko we swoji chałpie, to musi już na jesiyń sie o wongel starać, a w zimie niy umi se bez żodnej komedyje ponść z chałpy, bo zarozki we piecu zagaśnie i kaloryfer zamiast parzić po puk

Bebok - straszki śląskie

Bebok Starki i ciotki, opy i omy, somsiod i potka dobry znajomy, kożdy sztyjc straszy i yno godo, że zmierzłe bajtle, to bebok zjodo. Jak niy poschraniosz graczek z delowki, jak we Wilijo niy zjysz makowki, jak locesz, abo straszysz kamratki, jak klupiesz wieczor w dźwiyrze sąsiadki, to już cie straszom, że bebok leci. Zaroz wylezie i zeżro dzieci. Choć żejś go jeszcze niy widzioł wcale, bo sztyjc kajś siedzi som na powale, abo za ścianom szuści i klupie, abo spi w szparze w starej chałupie. Bebok w stodole, bebok je w rzece, a jak tam przidziesz, to łon uciecze. A je łoszkliwy, jak mało kiery, choć ni mo kryki, ani giwery. A jednak, bojom fest sie go dzieci, bo żodyn niy wiy, skoro przileci. Toż, kożdy dumo i rozważuje jak tyż tyn bebok sie prezyntuje. Czy łon je wielki jak kumin z gruby,   Abo, jak mrowca bebok łoszkliwy je mały, abo ciynki jak szpanga. Czy łon mo muskle i dźwigo sztanga, abo je leki jak gynsi piyrzi, abo si

Przepisy po śląsku - Pikelsznita

Pikelsznita z ajerkoniakiym Pieczymy dwa biszkopty w bratrule – jedyn bioły i jedyn kakaowy. Oba mażymy ajerkoniakiym. Bierymy liter mlyka i warzymy dwa budynie śmietonkowe, mogymy tam dosuć trocha wanilie. Do krymu dodować po troszce ubitego fajnie masła, kierego bierymy kole szterdzieści deko. Sztyjc miyszać, coby sie cfołki niy porobiły. Krym mazać hrubo miyndzy biszkopty polote ajerkoniakiym i trocha po wiyrchu. Jak kiery rod, to może se to pomazać z wiyrchu polywom szekuladowom.